تربـیت و رُشـد اخلاقی فقط از جانـبه خانم باید رعایت بشـه یا فقط آقا ؟؟
یا اینکه
هر دو باید تربیت دیـنی و اخلاقی پیـدا کنند ؟!
چند دقیقه باهم همراه بشیم، بشرط اینکه دوستان بعد خواندن مطلب همراهی کنند تا جمع چند فکر و نظر، مارو به آگاهی بیشتر و دقیق تری برسونه، به امیــد خدا.
بسم الله الرحمن الرحیم
اول بحثمون بهترین نکته ای که به ذهنم میرسه و بزرگترین درس هم هست، و بهتره بگم که: حـَرف آخَر رو همون اول خدا برامون بیان میکند :
وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ ﴿الروم/21﴾
و از نشانه های او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و در میانتان مودت و رحمت قرارداد؛ در این نشانه هایی است برای گروهی که تفکر می کنند.
خداوند متعال نکته ظریف و بسیـار مهمی رو همون ابتدا فرمودند: «مـِن أنفسکم» از نوع خودتان و جنس خودتان، همانند شما، همسرانتان: انسان است!
یعنی: مـبادا بخاطر خودت که انسان هستی و حق حیات و زندگی داری، خود خواهی کنی و پات رو از گلیمت دراز کنی و حقوق انسانی و دینی اون رو محـــروم کنی!
نکته دیگر: «لـِتسکنوا» مخاطب اولیه مردان هستند که باید رعایت کنند چون، از لحاظ ادبی این فعل برای جمع مخاطبین مرد بکار میرود؛ که از آن علت رو برداشت میکنیم و به زنان هم میدهیم و آنان نیز باید مراعات کنند این نکته رو.
اما اصل بحثم رو میبرم سراغ سفره علم و ادب امام سجاد علیه السلام که چهارمین چراغ هدایت بشر هستند، در کتاب ایشان، موسوم به «رسالة الحقوق»، حضرت در بیان حقوقی که برگردن انسان است، نوزدهمین19 حق، به حقوق همسران میپردازد:
من سعی میکنم بصورت نکته ای، هر بخشی از این حق رو خدمتتون بگم، که راحت تر بتونیم همراهی کنیم و متوجه بشیم.(اگر این مطلب «پُست» قدری طولانی میشه، عذر میخوام و شما ببخشید)
1- وَ أَمَّا حَقُّ رَعِیَّتِکَ بِمِلْکِ النِّکَاحِ : حقوق زیردستان تو بواسطه پیوند زناشویی و ازدواج «حقوق همسرت»:
2- فَأنْ تَعْلَمَ أَنَّ اللَّهَ جَعَلَهَا سَکَناً وَ مُسْتَرَاحاً وَ أُنْساً وَ وَاقِیَةً : ای مرد باید بدانی: [«تعلم» یعنی ابتدا مرد مورد خطاب است در رابطه تربیت دینی و مراعات حقوق زوجین] خداوند همسرت را برای تو: مایه ی آرامش و أنس و نگهداری تو قرار داده است، این سه3 نعمت برأثر صِرف وجود خانمها، برای آقایان از جانب خداوند متعال فراهم خواهند شد.
نکته این قسمت: باید یادمون باشه، آرامش و مابقی صفات، صدقه سَر بانوان، از جانب خداوند متعال به مردان داده میشود.
3- وَ کَذَلِکَ کُلُّ أَحَدٍ مِنْکُمَا یَجِبُ أَنْ یَحْمَدَ اللَّهَ عَلَى صَاحِبِهِ : [به این فراز این سخنان امام بسیار دقت کنید چراکه یک حق است و در ادامه وظیفه شرعی است برای آقایان و خانمها]؛
و همچنین هریک از زوجین «چه خانم و چه آقا» واجب است که خداوند را بخاطر داشتن شریک زندگی خود، حمد و سپاس گوید؛ ممکن است بگوئید چرا باید شکرگذار خدا و حمد گوی او باشیم بابت وجود همسرمان؟!
چند نکته تا یادمان بیاید با وجود همسرمان در کنارمان چه معضلاتی از سَرِمان باز شده است: تشویش های فکری و ذهنی ، مشکلات جسمی و... ، فشار های اجتماعی و مشکلات کاری که خیلی از مشاغل شرط تأهل دارد و موارد بسیار دیگر که همه ما واقف هستیم.
ادامه جواب این سؤال در قسمت بعدی سخن امام است، باهم بخوانیم:
4- وَ یَعْلَمَ أَنَّ ذَلِکَ نِعْمَةٌ مِنْهُ عَلَیْهِ : باید بدونید همسرتان، نعمتی از نعمات بسیار خداست برای شما، [مگر در قبال نعمت بینایی و توان سخن گفتن ، فکر کردن ، حرکت و... از خداوند متعال شکرگذار نیستیم] پس اینجا هم وجود همسرمان در کنارمان، نعمت خداست.
5- وَ وَجَبَ أَنْ یُحْسِنَ صُحْبَةَ نِعْمَةِ اللَّهِ وَ یُکْرِمَهَا وَ یَرْفُقَ بِهَا : حالا که وجود همسرت در کنار تو نعمت خدا شد، در قبال این نعمت یکسری وظایفی باید انجام بدید هم انجام بدیم،:
الف) حُسن رفتار و نیکو رفتار کردن نسبت به نعمت الهی (همسرمان)، توجه کنیم که اگر درست رفتار نکنیم با نعمات الهی و در اینجا «نعمت وجود همسرمان»، العیاذ بالله مخاطب این آیه میشویم:
وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِن شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ ۖ وَلَئِن کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ (ابراهیم/7)
ترجمه: شاکر نعمات الهی باشید، از جانب آن نعمات برشما فزونی و خیر و برکت خواهد رسید و اگر کـُفر ورزیدید و به خوبی و آنطور که شایسته آن نعمت است استفاده نکردید= گرفتار عذاب الهی میشویم آن هم از نوع شدید!!.
ب)این سه وظیفه برای آقایان است که باید نسبت به خانم خو رعایت کنند، دومین وظیفه: تکریم همسر خود، تکریم یعنی چی؟
یعنی خوب احترام گذاشتن، منزه کردن از معایت، گرامی داشتن، اینها معانی لغوی تکریم بود از کَرَم می آید که سخاوت بخرج دادن در احترام گذاشتن طرف مقابل، چند مثال بزنم بهتر جا بیافته مطلب برامون:
مهمان بیاید، چه جوری به استقبالش میرویم و درب را باز میکنیم و یا بدرقه اش میکنیم و اگر اهل علم یا مـُسِن باشد بعضا کفش های اورا جـُفت میکنیم= اینهارو میگن تکریم میهمان.
حالا در همین مقیاس برای خانمها رعایت کنیم مثلا: درب ماشین رو باز کنیم چه اشکالی داره «نـَه اینکه درِ ماشین خراب باشه .... هههه» چه اشکالی داره توی جمع با لفظ و کلمه ای که دوست داره صداش بزنیم و خوشحالش کنیم نه چیزی که ما خوشمون میاد «البته اگر اون اسم، خیلی خصوصی روابط خودمون یا قدری قـبح شکنانه نباشه..... خودمون بهتر میدونیم چی گفتم» و.... این میشه تکریم.
ج)مدارا و ملایمت با خانمها «یرفق بها»: یعنی اگر احیانا عملکردی از ایشون سر زد، آقا شروع به تندی و پرخاش نکند بلکه با ملایمت و سازش و مهربانی با ایشان رفتار کند، این وظیفه ایست که خدا بر روی دوش مردان قرار داده نسبت به بانوان، و با این دستورات تربیت الهی یکطرف آن نسبت به مردان تاحدود بســــیار زیادی ایجاد میشود.
اما تاحالا هرچه بود مرد باید مراعات میکرد، قدری هم حقوقی که خانمها باید مراعات کنند نسبت به مردان، و سخنان حضرت:
6- وَ إنْ کَانَ حَقُّکَ عَلَیْهَا أَغْلَظَ وَ طَاعَتُکَ لَهَا أَلْزَمَ فِیمَا أَحْبَبْتَ وَ کَرِهْتَ مَا لَمْ تَکُنْ مَعْصِیَةً:
گرچه حقوق مردان که خانمها باید رعایت کنند قدری جدی تر است واطاعت بانو از همسر خود محکم تر است، اطاعت در موارد مواردی که همسر«مرد» می پسندد یا نمی پسندد البته به شرط اینکه «خواسته مرد، معصیت و گناه و خلاف دستورات الهی نباشد»، مثلا مرد حق ندارد که به خانم خود امر کند و یا از او بخواهد که حجاب خود را عقب تر ببرد یا با نامحرمان ولو بستگان مرد، در رفتار و گفتار مراعات لازم را نداشته باشد.
بازهم برگردیم به حقوقی که خانمها بر گردن آقایان دارند:
7- فَإنَّ لَهَا حَقَّ الرَّحْمَةِ وَ الْمُؤَانَسَةِ وَ مَوْضِعُ السُّکُونِ إِلَیْهَا : حق بانوان است که با آنان به رحمت و مهربانی رفتار شود، حق بانوان است که مردان با آنها سخنان خود را درمیان بگذارند [[البته برای خانمها هم لازم است که رعایت امانت کنند در گفتار و رفتار و اموال همسر خود، و خیانت نکنند در این سه مورد = الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّـهُ بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ ۚ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلْغَیْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّـهُ/ النساء.34]] و خود را بواسطه هم نشینی با آنان آرامش کسب کنند و از وجود در کنار آنان به آسایش برسند، نه اینکه خدایی نکرده با وجود همسر و متأهل بودن، هنوز مرد با دوست خود آرامش کسب کند و حرفهای خود را با او درمیان بگذاردو .... .
حالا که به انتهای این مطلب داریم نزدیک میشویم لازم میدونم 2 نکته رو در پایان بگم که سؤال بعضی از دوستان خواهد بود:
1) چرا بیشتر از دید حقوق خانمها بر مردان بررسی کردیم؟!
زیرا در بیشتر موارد روی سخن به سمت بانوان در رعایت حقوق آقایان است و غفلت میشود از مطالب و نادیده گرفته میشود که تربیت دینی یک سر ارتباط آن، مردان و وظایف آنان است.
2) اینها را که گفتیم، ممکن است فردی بگوید اینها فقط شعار است و در عمل فایده ندارد و اگر ما عمل کنیم طرف مقابلمان متوجه نمیشود که وظیفه اش چیست و رعایت نمیکند؟!
یا بگوید:
ما رعایت میکنیم اما او پاسخ مارو به درستی نمیدهد؟!
جواب رو باید اینجوری گفت: در مکتب دینی اصل در اصلاح دیگران، شروع کردن از خود است!
و اگر رفتار میکنیم و دیگری اصلاح نمیشود، اول نقص را در رفتار خودمان پیداکنیم چراکه حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام چنین فرموده است:
کیفَ یُصلِحُ غیرَهُ مَن لا یُصلِحُ نفسَهُ ؟! [غرر الحکم: 6995]
و
مَنْ لَمْ یُصْلِحْ نَفْسَهُ لَمْ یُصْلِحْ غَیْرَهُ؛
